Niezbędnym elementem każdego języka programowania jest składnia. Słowem tym określa się specyficzne słowa kluczowe (elementy danego języka służące do sterowania pracą programu) oraz znaki, które muszą zostać zapisane w określonym porządku.

Składnia języka Delphi (dawniej Object Pascal) nie odbiega zbytnio od tej znanej z Turbo Pascala, dlatego dla programistów Pascala nauczenie się języka Delphi nie powinno stanowić większego problemu.

Najprostszy program

Kod źródłowy najprostszego do napisania programu jest przedstawiony poniżej:

end.

To nie jest żart! Najprostszy program składa się właśnie z instrukcji End z kropką na końcu. Łatwo to sprawdzić ? należy po prostu nacisnąć klawisz F9, uruchamiając w ten sposób program. Oczywiście żadne polecenia oprócz end nie są wpisane, dlatego program zaraz po uruchomieniu zostanie zamknięty.

Podstawowa składnia

Kod źródłowy musi składać się z poleceń zakończonych określonymi znakami. Nie można pozostawić w kodzie żadnego bałaganu ? nawet pominięcie jednego znaku czy zwykła literówka mogą spowodować brak możliwości uruchomienia programu. Takie banalne z pozoru błędy mogą być prawdziwą udręką dla początkującego programisty i w konsekwencji spowodować spowolnienie prac nad programem. Z czasem wyrabia się pewien nawyk, dzięki któremu popełnia się coraz mniej błędów, a nawet jeśli ? to są one dla bardziej zaawansowanego programisty łatwiejsze do wykrycia.

Delphi dysponuje na tyle dobrym kompilatorem, że miejsce błędu zostanie wskazane, a sam problem opisany. Przykładowo, brak słowa kluczowego end przy próbie kompilacji spowoduje wskazanie błędu: [Error] My1st_proj.dpr(3): Declaration expected but end of file found.

Należy dobrze zapamiętać pierwszą zasadę: program musi być zawsze zakończony poleceniem end. (kropka na końcu!).

Czytanie kodu

Podczas kompilowania programu Delphi najpierw sprawdza poprawność kodu. Wówczas kompilator odczytuje wszystkie linie kodu źródłowego od początku do końca. Tak więc instrukcje są wykonywane kolejno od góry do dołu.

Wielkość liter

W języku Delphi ? w odróżnieniu od C++ czy Javy ? wielkość liter nie jest istotna. Dla kompilatora nie jest ważne, czy nazwa funkcji będzie pisana w taki czy inny sposób. Na przykład polecenie ShowMessage będzie znaczyło to samo co showmessage. Można je także zapisywać w inny sposób:

showMessage
showMEssaGe
itd....

Nie jest zalecane pisanie kodu z wykorzystaniem jedynie małych liter ? np. showmessage. Wielu początkujących programistów, zafascynowanych nauką Delphi nie pamięta o sposobie pisania kodu ? projektanci ci nie stosują wcięć w kodzie, a wszystkie polecenia piszą z użyciem wyłącznie małych liter.

Pamiętaj o średniku!

Kolejna istotna reguła brzmi, że każda instrukcja w Delphi musi być zakończona znakiem średnika (;). Jest to informacja dla kompilatora, że w tym miejscu kończy się pojedyncze polecenie. Znak średnika jako symbol zakończenia instrukcji obowiązuje w większości języków programowania (Java, C/C++, Delphi, PHP).

Oczywiście istnieją pewne wyjątki od tej reguły. Na samym początku tego rozdziału zaprezentowałem Czytelnikowi najprostszy program, który zakończony był znakiem kropki, a nie średnika!

Bloki begin i end

Właściwy kod programu zawsze jest wpisywany pomiędzy instrukcje Begin i End.

Słowo end może oznaczać zarówno zakończenie jakiegoś bloku instrukcji, jak i zakończenie programu. W pierwszym przypadku na końcu tego słowa stawiamy znak średnika, a w drugim ? znak kropki.

Program podczas uruchamiania zawsze odczytuje instrukcje rozpoczynające się od słowa begin ? jest to jakby początek programu i właściwych poleceń, które mają zostać wykonane po starcie aplikacji.

Inne instrukcje i deklaracje znajdujące się przed słowem begin są ? co prawda ? również elementami programu, służą jednak do innych celów.

Należy pamiętać, aby liczba instrukcji begin była równa liczbie instrukcji end ? w przeciwnym razie kompilator wyświetli błąd: [Error] My1st_proj.dpr(9): 'END' expected but end of file found.

Taki kod jest jak najbardziej prawidłowy:

begin

  begin


    begin

    end;

  end;

end.

Natomiast brak jednego ze słów end spowoduje wyżej wspomniany błąd. Jeżeli z kolei zabraknie jednego ze słów begin, Delphi wyświetli błąd: [Error] My1st_proj.dpr(10): '.' expected but ';' found.

Dyrektywa program

Typowy program powinien składać się z głównej dyrektywy Program oraz słów kluczowych begin i end. Co prawda, najprostszy program stanowi jedynie słowo end wraz ze znakiem kropki, ale w prawidłowo zaprojektowanej aplikacji powinien znajdować się także nagłówek program identyfikujący jej nazwę.

Po utworzeniu projektu dyrektywa Program zawiera jego nazwę (Delphi generuje ją automatycznie). Przykładowo, jeżeli plik główny projektu nosi nazwę project.dpr, to pierwszy wiersz owego pliku wygląda następująco:

program project;

Nic nie stoi na przeszkodzie, aby tę nazwę zmienić według własnego uznania, np.:

program Mój_pierwszy_program;

Dyrektywa powinna być oczywiście zakończona znakiem średnika.
Nazwa programu nie może zawierać spacji ? pamiętaj o tym!

Począwszy od Delphi 2005, nazwa programu może zawierać polskie znaki.

Zobacz także:

• Begin
• End
• Program
• Słowa kluczowe